Nieuwbouw in Amsterdam gaat niet door vanwege risico’s chemiebedrijf

18 april 2024

De Raad van State heeft een bestemmingsplan voor nieuwbouw naast een chemiebedrijf in Amsterdam-Noord vernietigd. De bouw van 350 woningen gaat voorlopig niet door.

De gemeente Amsterdam wil het Hamerkwartier, een bedrijventerrein gelegen ten noorden van het IJ, de komende jaren transformeren tot een woon- en werkgebied. Er moeten in totaal zo’n 6.500 woningen komen. Daarvoor zijn zeven bestemmingsplannen ontwikkeld. Een ervan, het plan ‘Exclusiva Hamerkwartier’, betrof de bouw van 350 woningen, een basisschool met kinderdagverblijf, bedrijven en maatschappelijke voorzieningen.

Chemiebedrijf tekende zelf beroep aan

Naast het Hamerkwartier is al 120 jaar een chemiebedrijf gevestigd: Ketjen, voorheen Albemarle. Opvallend is dat het bedrijf zelf tegen het bestemmingsplan in beroep is gekomen. De directie vindt dat de gemeente geen goed zicht heeft op de veiligheidsrisico’s van woningbouw vlakbij. De dichtstbijzijnde woontorens zouden op minder dan 125 meter afstand komen te staan.

Kans op dodelijke slachtoffers

De gemeenteraad achtte de toename van de veiligheidsrisico’s aanvaardbaar. Maar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State gaat mee met het oordeel van Ketjen: de gemeenteraad heeft ingestemd met het bestemmingsplan op een moment dat er geen goed zicht was op de veiligheidsrisico’s.

Die risico’s betreffen vooral het risico dat bij een calamiteit bij het chemiebedrijf de giftige stof nikkelhydroxycarbonaat (NHC) vrijkomt. Daarbij kunnen dodelijke slachtoffers vallen.

Te weinig, onvolledige en onjuiste informatie

Het is aan de gemeenteraad om inzicht te geven of dat risico stijgt door de geplande woningbouw en vervolgens de aanvaardbaarheid van dat risico te verantwoorden. En naar het oordeel van de Raad van State voldoet de gemeenteraad niet aan deze motiveringseis. Er was op het moment dat de gemeenteraad instemde met het bestemmingsplan te weinig informatie beschikbaar over de risico’s. De informatie die er was, was bovendien onvolledig of onjuist.

Zo zijn onderzoeken die de gemeente heeft laten doen, niet gebaseerd op de destijds meest recente inzichten over NHC. Ook is de gemeenteraad bij haar belangenafweging niet ingegaan op een uitbreidingsplan van Ketjen, terwijl dat al wel bekend was.

Toereikende beoordeling ontbreekt

Het lijkt erop dat de gemeenteraad zich bij haar afweging vooral heeft laten meeslepen door het grote belang van woningbouw. De Raad van State mist “een toereikende beoordeling van de verhoogde kans op slachtoffers onder toekomstige bewoners bij een eventuele calamiteit”.

Nu ook al risico

Ook nu, zonder nieuwbouw in het Hamerkwartier, brengt het chemiebedrijf al een risico met zich mee, dat met een factor 3 uitstijgt boven een bepaalde richtwaarde. Dat is uit onderzoeken in de loop van de procedure inmiddels duidelijk geworden, zegt de Raad van State.

“Overschrijding van deze richtwaarde is niet per se onacceptabel, maar de wet eist dan wel een uitdrukkelijke motivering van de gemeenteraad of dit aanvaardbaar is.” Gezien de ambitieuze plannen van de gemeente kan een beoordeling van de veiligheidsrisico’s dan ook niet worden gemist, aldus de Raad.

Woningbouw en industrie: moeilijke combinatie

De gemeente Amsterdam is voorlopig nog niet klaar met de procedures over het Hamerkwartier. In het tweede kwartaal van 2024 doet de Raad van State uitspraak in een ander bestemmingsplan voor dit gebied. Dat plan moet de bouw van zo’n 1.700 woningen mogelijk maken op het terrein van een voormalige kabelfabriek.

Woningbouw en industrie zitten elkaar wel vaker in de weg. Zo is in de gemeente Delft een ambitieus plan voor nieuwbouw op industrieterrein Schieoevers Noord ook nog alles behalve vastgesteld.

Bron: Vastgoedactueel - Raad van State