Aantal nieuwbouwvergunningen laagste sinds 2016

13 maart 2024

Het aantal nieuwbouwvergunningen dat is afgegeven is in 2023 met 15% afgenomen. Het waren er bijna 55.000, tegen ruim 64.000 in 2022.

Vooral het aantal nieuwbouwvergunningen voor koopwoningen is sterk gedaald. In 2023 werd voor ruim 26.000 koopwoningen een vergunning afgegeven. Dat is 23% minder dan in 2022 en het laagste aantal sinds 2013. Daarnaast werden voor 28.000 huurwoningen bouwvergunningen afgegeven, 6% minder dan in 2022. Dat meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van van nieuwe cijfers over de bouwvergunningen.

Het was het tweede jaar op rij dat er minder nieuwbouwvergunningen werden afgegeven dan het jaar ervoor. 2016 was het laatste jaar dat er minder nieuwbouwwoningen werden vergund dan in 2023. In de periode 2017-2020 lag het aantal vergunningen gemiddeld rond de 68.000 per jaar. Dat was nog wel minder dan in de periode voor de kredietcrisis van 2008/2009. Tussen 2000 en 2008 werd jaarlijks voor gemiddeld 80.000 nieuw te bouwen woningen een vergunning verleend.

Tekst gaat verder onder grafiek

In de periode 2014 tot en met 2021 lag de verhouding van het aantal vergunde koop- en huurwoningen redelijk stabiel, op ongeveer 1/3 huur en 2/3 koop. In 2022 lagen deze twee dichter bij elkaar en in 2023 zijn er voor het eerst sinds de start van de meting in 2012 meer huurwoningen dan koopwoningen vergund.

Indicator voor aantal woningen

Woningtransformaties, zoals het omzetten van kantoren in woningen, zitten niet in de cijfers over bouwvergunningen voor nieuwbouw. Eerder meldde het CBS dat er in 2023 ruim 73.0000 nieuwbouwwoningen aan de voorraad zijn toegevoegd.

De gemiddelde doorlooptijd vanaf de vergunningverlening tot realisatie is ongeveer twee jaar. Het aantal vergunde nieuwbouwwoningen wordt daarom gezien als een indicator voor het aantal woningen dat in de nabije toekomst gebouwd zal worden.

Tekst gaat verder onder grafiek

Oorzaken geeft het CBS niet, maar eerder bleek dat onder meer de stikstofproblematiek, hogere rentes en de gestegen bouwkosten tot minder nieuwbouw leidden. Door de gestegen rente kunnen bijvoorbeeld ontwikkelaars moeilijker aan financiering komen voor nieuwbouwprojecten.

Verlies voor grootste projectontwikkelaar

Deze moeilijke omstandigheden op de nieuwbouwmarkt zijn terug te zien in de cijfers van bijvoorbeeld projectontwikkelaar DPD. De grootste projectontwikkelaar van Nederland boekte vorig jaar een verlies van € 151 miljoen euro. Het jaar ervoor werd nog €117 miljoen winst gemaakt.

DPD verkocht in 2023 in Nederland 4.083 nieuwbouwwoningen, 20% minder dan in 2022. De ontwikkelaar wijt de dalende woningverkopen aan een laag consumentenvertrouwen, een hoge hypotheekrente, een laag aantal vergunningen en hoge bouwkosten. Daardoor is het aantal woningbouwprojecten dat van start kan gaan gedaald.

Eerder sprak belangenorganisatie WoningbouwersNL de hoop uit dat er een impuls vanuit het nieuwe kabinet komt, zodat er snel meer woningbouwlocaties op de juiste plekken beschikbaar komen en de nieuwbouw niet hoeft stil te vallen.

Lening van overheid kan bouw vlottrekken

Bij veranderende economische omstandigheden, zoals stijgende rente en hogere bouwkosten, is het voor ontwikkelaars moeilijker om vóór de start van een nieuwbouwproject 70% van de woningen te verkopen. Als hieraan niet wordt voldaan, kunnen projecten vaak niet van start. Via een zogeheten doorbouwfaciliteit kunnen vastgelopen nieuwbouwprojecten wellicht toch van start.

Volgens onderzoek van Capital Value kan een doorbouwfaciliteit uitkomst bieden. Hiermee kan de overheid een hypothecaire lening, tegen marktconforme rente, verstrekken aan ontwikkelaars die nog niet 70% van de woningen hebben verkocht.

Deze lening start bij de bouw en eindigt bij de oplevering van de nieuwbouwwoningen. Als onderpand wordt een recht van hypotheek gevestigd op de niet verkochte woningen of appartementsrechten. De Tweede Kamer heeft hier met een amendement €175 miljoen voor gereserveerd.

De doorbouwfaciliteit is effectiever om de woningbouw op gang te houden dat de eerder aangekondigde doorbouwgarantie, concludeert Capital Value. Demissionair minister De Jonge wil de doorbouwfaciliteit voor de zomer uitwerken in samenspraak met ontwikkelaars.

Bron: Vastgoedactueel - CBS